Zakres czasowy zasady jawności negatywnej KRS – nowy artykuł

Przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym („u.k.r.s.”) chronią uczestników obrotu m.in. w ten sposób, że pozwalają nie uznawać – w relacjach między podmiotem rejestrowym a osobą trzecią – skutków prawnych zdarzeń podlegających ujawnieniu w rejestrze. Taka ochrona realizowana jest przez trzy przepisy:

• art. 14 u.k.r.s.: „Podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do Rejestru lub uległy wykreśleniu z Rejestru”,
• art. 15 ust. 1 zd. 2: „[…] w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do Rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu”,
• art. 15 ust. 3: „Osoba trzecia może się powoływać na dokumenty i dane, w odniesieniu do których nie dopełniono jeszcze obowiązku ogłoszenia, jeżeli niezamieszczenie ogłoszenia nie pozbawia jej skutków prawnych”.

Instrumenty te można określić jako zasadę jawności materialnej w znaczeniu negatywnym.

Nie jest to oryginalna konstrukcja prawa polskiego. Ma swoją genezę w § 15 ust. 1 niemieckiego kodeksu handlowego. Obecny jej kształt determinowany jest – w wymiarze wspólnotowym – treścią art. 16 ust. 5 dyrektywy 2017/1132 w sprawie niektórych aspektów prawa spółek:

Spółka może powoływać się wobec osób trzecich na dokumenty i informacje, o których mowa w art. 14, dopiero po ich ujawnieniu zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu, chyba że udowodni, że osoby trzecie o nich wiedziały. Jednakże w odniesieniu do transakcji mających miejsce przed szesnastym dniem następującym po dniu ujawnienia nie można powoływać się na te dokumenty i informacje wobec osób trzecich, które udowodnią, że nie mogły o nich wiedzieć. Osoby trzecie mogą zawsze powoływać się na dokumenty i informacje, w przypadku których formalności związane z ujawnieniem nie zostały jeszcze dopełnione, chyba że brak ujawnienia pozbawia takie dokumenty lub informacje skuteczności.

W najnowszym artykule opublikowanym w Przeglądzie Prawa Handlowego (2024, nr 12) pt. Zakres czasowy zasady jawności negatywnej Krajowego Rejestru Sądowego, poddaję analizie te przepisy – w szczególności następujące zagadnienia:

1. Jak wygląda ochrona osób trzecich w okresie od wpisu danej okoliczności do rejestru a ogłoszeniem wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym? Przepisy u.k.r.s. nie dają jasnej odpowiedzi. Ochrona z art. 14 u.k.r.s. kończy się z momentem wpisu. Ochrona z art. 15 ust. 1 zd. 2 u.k.r.s. rozpoczyna się zaś z momentem ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
2. Czy art. 16 ust. 5 dyrektywy 2017/1132 przewiduje: a) harmonizację minimalną – zapewnia jedynie ochronę osób trzecich, która to ochrona może być poszerzona przez państwo członkowskie, czy też może b) harmonizację pełną – chroni zarówno osoby trzecie jak i spółkę, a zatem ochrona ta nie może być poszerzona przez państwo członkowskie?
3. Jak charakter harmonizacji realizowanej przez art. 16 ust. 5 dyrektywy 2017/1132 wpływa na interpretację przepisów u.k.r.s., w szczególności na kwestię wskazaną wyżej w punkcie 1?

Zachęcam do lektury!